ტალღების მოტანილი ამბები

ფოთი.
ისტორიული ფაზისი...
საქართველოს ერთ-ერთი უძველესი ქალაქთაგანია.
შავ ზღვას. პალიასტომსა და მდ.რიონს შორის მოქცეული მითიური ფაზისი, დღევანდელი ფოთი ანტიკური დროიდან იქცევდა ზღვაოსანთა ყურადღებას.
ძვ.წ. VII-VI საუკუნეთა მიჯნაზე აქ ფუძნდება ბერძნული ახალშენი ფასისი, ამოქმედდა კოლხეთის ზღვისპირეთის საბერძნეთთან დამაკავშირებელი საზღვაო ხაზი. ქ.ფასისი ანტიკურ სამყაროსთან კოლხეთის ურთიერთობათა განვითარებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა.
მოხერხებული გეოგრაფიული მდებარეობის გამო ფასისის ბერძნული კოლონია მალევე გამდიდრებულა და კეთილმოწყობილა, თავად ფასისელებს კი უებრო მასპინძელთა სახელი მოუხვეჭავთ.
„ფასისელები სტუმართმოყვარენი არიან... ისინი ამარაგებენ მათ, ვისაც გემი ეღუპებათ. სამ ნავს აძლევენ და ზღვითვე სამშობლოში აგზავნიან." - წერდა არისტოტელე.

ძვ.წ VI-V სს-ში ფოთი დიდ როლს თამაშობდა საერთაშორისო სატრანზიტო ვაჭრობაში. ძველი ბერძნული სამყაროდან შავი ზღვით შემოტანილი საქონელი ფოთის გავლით ჭარბად მიეწოდებოდა ჩრდ.კავკასიას, სპარსეთს, ინდოეთსა და შორეულ ჩინეთს. სახელწოდება ფოთი პირველად VII საუკუნის წყაროებში ჩნდება. ადრე ფეოდალურ ხანაში ქ.ფოთი კვლავ ინარჩუნებდა დიდი სავაჭრო ქალაქის მნიშვნელობას ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობის, მნიშვნელოვანი ბუნებრივი სიმდიდრისა და კულტურით დაწინაურებული მხარისადმი დიდ ინტერესს იჩენდა ყველა, ვისაც ხელი მიუწვდებოდა. ამიტომ, კოლხეთი, კერძოდ კი ფოთი მეზობელ ქვეყნებს შორის ქიშპობის საგანს წარმოადგენდა.

XV-XVI სს-ში ოსმალო დამპყრობლების გაბატონებამ შავი ზღვის სანაპიროებზე საქართველოს დიდი უბედურება მოუტანა. ოსმალებმა საუკუნოვან მონობაში მოაქციეს დაპყრობილი ხალხები და მათ შემდგომი წინსვლისა და განვითარებისა შესაძლებლობა მოუსპეს. ოსმალებმა ფოთი 1578 წელს დაიპყრეს და აქ ააშენეს ციხე. აქედან მოყოლებული, მცირე ინტერვალებით, თურქები თითქმის ორნახევარ საუკუნეს ბატონობდნენ ფოთში. საქართველოს მაშინდელი მესვეურნი არაერთხელ შეეცადნენ თურქი დამპყრობლებისაგან ქალაქის განთავისუფლებას, მაგრამ საქართველოს პოლიტიკური დაქუცმაცებულობა ხელს უშლიდა მიზნის განხორციელებას. ფოთის ციხის განთავისუფლება ვერ შეძლო ვერც გენ.ტოტლებენმა (1770წ), ვერც სუხოტინმა (1771წ). 1809 წელს ფოთის განთავისუფლებისათვის განახლებულ ბრძოლაში რუსთა და ქართველთა გაერთიანებულმა ძალებმა, რომლებსაც გენერალი დ.ორბელიანი სარდლობდა, 2 ნოემბერს მდ.მალთაყვასთან , სოფ.გრიგოლეთში გამართულ ბრძოლაში ბრწყინვალე გამარჯვება მოიპოვა თურქებზე. 15 ნოემბერს კი განთავისუფლებულ იქნა ფოთი, მაგრამ 1812 წელს ბუქარესტში დადებული ზავით რუსეთმა თურქეთს კვლავ დაუთმო ფოთი. 1828 წელს დაიწყო რუსეთ-თურქეთის ომი. ქართველთა რაზმებმა გადამწყვეტი როლი შეასრულეს ბრძოლაში. ფოთის ციხე აღებულ იქნა 1828 წლის 15 ივლისს. ამ ბრძოლებში დასავლეთ საქართველოდან 6000ქართველი იღებდა მონაწილეობას. ეს გამარჯვება 1929 წელს ადრიანოპოლის ზავით ოფიციალურად იქნა დადასტურებული. 

თუ 1858 წელს, ფოთის ქალაქად გამოცხადებისას, აქ ასიოდე სული ცხოვრობდა, 1865 წელს მცხოვრებთა რაოდენობა გაიზარდა 1 039კაცამდე. 1886 წელს - 4 709მდე. 1897წელს - 7 666მდე, ხოლო 1908 წელს 13 764კაცამდე.
ხოლო ამჟამად, ფოთის მოსახლეობა შეადგენს 47149 ადამიანს. 

ქალაქის სიმბოლიკა

დროშაქალაქის დროშა წარმოადგენს ორად გაყოფილ ნაჭერს, მარცხნივ ყვითელ ფონზე არის ლურჯი ჯვარი, მარჯვნივ ლურჯ ფონზე გამოსახულიაოქროს საწმისი. პორტოლანზე, პიეტრო ვესკონტეს (1320/21 წ.[8], მდინარე რიონის შესართავში დასახლებული პუნქტის Fasso (ფაზისი) გამოსახულია სამწვერა ყვითელი ალამი ლურჯი ჯვრის გამოსახულებით, ასე რომ დროშის მარცხენა მხარე სიმბოლიზურად გამოსახავსფაზისის ისტორიულ მემკვიდრეობას თანამედროვე ფოთზე რომელიც გაშენებულია მის ადგილას. მარჯვენა მხარე — ოქროს საწმისისგამოსახულებით, გვახსენებს ჩვენ მითს არგონავტებზე, რომლებმაც ჩაუშვეს ღუზა სანაპიროებს, სადაც ახლა ფოთი მდებარეობს.
გერბი 
ქალაქის თანამედროვე გერბის საფუძვლად აღებულია 1858 წლის ქალაქის გერბის პროექტი «ვერცხლისფერ მინდორზე ლაჟვარდისფერი ტალღოვანი სარტყელი, რის ქვევით ღია ჭიშკარიანი წითელი კოშკი მდებარეობს. 
ფარის თავისუფალ ნაწილში ქუთაისის გუბერნიის გერბია». ფარი უნდა დაეგვირგვინებია ვერცხლის გვირგვინს, ფარის უკან უნდა განთავსებულიყო ღუზები, შეერთებული ალექსანდრეს ლენტებით. პროექტი ოფიციალურად არ იყო დამტკიცებულა. გერბზე კოშკი სიმბოლიზირებდა ქალაქის ფარგლებში ერთ გადარჩენილ შუა საუკუნოვან შენობათაგანს. ოქროს საწმისი, სიმბოლიზირებს როგორც ზევით იყო აღნიშნული — მითს არგონავტებზე. ხოლო ღუზები აღნიშნავს - რომ ფოთი საპორტო ქალაქია.

ფოთის ნავსადგური

ფოთი — ქალაქი და ნავსადგური შავ ზღვაზე, საქართველოში, სამეგრელოს და ზემო სვანეთის მხარეში. მდებარეობს კოლხეთის დაბლობზე, მდინარე რიონის შესართავში.

ფოთის ნავსადგური — საქართველოს პირველი ნავსადგური შავ ზღვაზე, მდინარე რიონის შესართავთან. შენდებოდა 1889-1905 წლებში ნიკო ნიკოლაძის ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით.  

რიონის შესართავთან ნავსადგურის მშენებლობის აუცილებლობაზე, ჯერ კიდევ XIX საუკუნის დასაწყისში ამახვილებდნენ ყურადღებას. 1804 წელს კი ფოთის პორტის მშენებლობის შესახებ საუბარი ოფიციალურად დაიწყო. 1828-1829 წლებში სპეციალისტები რიონის შესართავთან არსებული მიდამოების გამოკვლევას შეუდგნენ. სამხედრო ინჟინერმა ჩადაევმა, შემდეგ კი გენერალ-მაიორმა პოტიემ შეადგინეს ფოთის ნავსადგურისა და შავიდან კასპიის ზღვამდე სამდინარო მიმოსვლის პირველი პროექტები. 1859 წლის 1 იანვრიდან ფოთი გამოცხადა საპორტო ქალაქად და იწყება სამუშაოები ნავსადგურის შიდა აუზის შესაქმნელად. ამ პერიოდში ფოთში იმყოფებოდა ფრანგი მწერალი ალექსანდრე დიუმა (უფროსი), რომელმაც ეს ამბავი ასახა თავის ნაშრომში "კავკასია".

. 

ფოთის ნავსადგური მთელი წლის განმავლობაში მუშაობს. ამჟამად ნავსადგურის მფლობელობაში არის ტვირთის ტრანსპორტირების კომპლექსი, ტვირთის ტრანსპორტირებისათვის საჭირო პირობები მორგებულია ყველანაირი ტვირთის და თხევადი პროდუქტის გადასაზიდად. ტვირთბრუნვა ფოთის პორტში მუდმივად იზრდება. 

ფოთის პორტი უკავშირდება ილიჩევსკის (უკრაინა), ვარნის (ბულგარეთი) და კავკაზი (რუსეთი) პორტებს პირდაპირი საბორნე სარკინიგზო ხაზით და ნოვოროსიისკს (რუსეთი), ბურგასს (ბულგარეთი) და რიზეს (თურქეთი) პორტებს პირდაპირი საავტომობილო საბორნე გადასასვლელებით და უზრუნველყოფს დიდი მოცულობის ტვირთბრუნვას.

სწორედ ფოთში შემოდის სხვა ქვეყნებიდან ტვირთი, სწორედ ამიტომ შეიძლება ფოთს თავისუფლად ვუწოდოთ არა მარტო საქართველოს, არამედ ევროპა-აზიის საზღვაო კარიბჭე. 

სანაპირო ზოლი

ქ.ფოთის სანაპირო ზოლი იყოფა სამრეწველო და საკურორტო ზონებად.
სამრეწველო ზონა, ანუ ნავსადგურის ტერიტორია ქ.ფოთის საკუთრებაში არ არის, იგი გასხვისებულია და ამჟამად გერმანელ ინვესტორებს აქვთ შესყიდული.
საკურორტო ზონა ქალაქის თვითმართველობას ეკუთვნის, მაგრამ ის მოუვლელია.

სანაპირო ზოლი დაუსუფთავებელია, შეინიშნება მსხვილფეხა საქონელი, რაც ყოვლად დაუშვებელია თანამედროვე ქალაქისთვის.
ქალაქის თვითმმართველობა ცდილობს აღმოფხვრას ეს პრობლემები და ატარებს სპეციალურ ღონისძიებებს.
ქალაქის სანაპირო ზოლის დასუფთავებაში მონაწილეობას იღებენ სკოლის მოსწავლეები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები და ქალაქის თვითმმართველობა, მაგრამ ეს საკმარისი არ არის. სანაპირო ზოლზე არსებული ნაგავი არ არის ადგილობრივი მოსახლეობის დაყრილი, არამედ ეს ნაგავი შავ ზღვაში შემოაქვს მდინარეებს და შტორმის დროს ხვდებიან სანაპირო ზოლზე.
თვითმმართველობა აპირებს გააკეთოს დამცავი ჯებირები ამის აღმოსაფხვრელად, რადგან ქ.ფოთს ემუქრება წყლით დაფარვა. ზღვა ნელ-ნელა მოიწევს ქალაქისკენ, მდინარეების მიერ ხდება ბუნებრივი დასილვა, რის გამოც ქ.ფოთის მიმდებარე ტერიტორიაზე წარმოქმნილია კუნძული.

ფოთის შუქურა

პირველი სანავიგაციო შენობა, რომელიც 1864 წელს ფოთში მეტალის კონსტრუქციებისაგან აიგო ფოთის შუქურა იყო. მანამ ყველა შუქურა რუსეთში ქვისა და ხის მასალისგან იგებოდა. ფოთის შუქურის გამოცდილებიდან გამომდინარე რუსი ინჟინრები დიდი ხნის განმავლობაში ამოწმებდნენ ასეთი სახით აგებულ შუქურათა უპირატესობას.
ფოთის ნავსადგური უძველესი დროიდან წარმოადგენდა მსხვილი ტვირთბრუნვის პუნქტს, რომელიც მწვავედ საჭიროებდა სანაპირო შუქურას, რომელიც უზრუნველყოფდა უსაფრთხო ნაოსნობისა და ხომალდების შემოსვლას ნავსადგურში.
თუჯის მრგვალი კონსტრუქციის შუქურის კოშკს გააჩნია 8 მეტრის სიღრმის ფუნდამენტი, რაც მას მტკიცე საძირკველს უქმნის. ის 30 მეტრის სიმაღლისაა და 126 ტონას იწონის.
იმ დროისათვის ფოთის შუქურის მშენებლობაში დაიხარჯა 16000 მანეთი.
მისი ექსპლუატაციის გამოცდილებამ უჩვენა ამ ერთი შეხედვით მსუბუქი კონსტრუქციის სრული გამძლეობა. დასავლეთის მხრიდან ვერანაირმა შტორმულმა ღელვამ ამ შენობაზე ათწლეულების განმავლობაში ვერანაირი ზემოქმედება ვერ მოახდინა. ინჟინრებმა დაკვირვების შედეგად გააკეთეს დასკვნები, რომ ის იყო მტკიცე და გამძლე შენობა, რომ მისი მშენებლობა განსაზღვრულ პირობებში უფრო იაფი ჯდებოდა, ვიდრე ქვის მასალისგან აშენებული, რომ ის სეისმური თვალსაზრისითაც უფრო გამძლე გამოდგა, ვიდრე ქვისგან ნაშენი.
საჭიროების შემთხვევაში მისი გადატანა სხვა ადგილას ადვილია, რაც შეუძლებელია ქვის შენობის შემთხვევაში.
ყველა ეს პრაქტიკული დასკვნები ფართოდ იქნა გამოყენებული რუსეთის საზღვაო სანაპირო მშენებლობაში.
შავი ზღვის შუქურებს შორის ფოთის შუქურა თავისი სიმაღლით მეოთხე ადგილზე დგას.

კოშკი შეღებილ იქნა თეთრად. კოშკის მნათობს გაუკეთდა დამცავი ბადე, რომელიც მას ფრინველების შეღწევისგან იცავს. 

კოშკის თავზე დაფიქსირებულია იმ დროისთვის საუკეთესო ფრანგული ტიპის აპარატი, რომელიც ყოველ წუთში ნათდება თეთრი და წითელი სხივებით. 

შუქურა შეუსვენებლად ემსახურება ფოთის ნავსადგურს 1864წლიდან. 

ფოთის რკინიგზა

1867 წლის ზაფხულში დაიწყო რკინიგზის მშენებლობა.
1871 წელს კი გაიხსნა ამიერკავკასიის პირველი სარკინიგზო ხაზი: ფოთი-შორაპანი. ფოთსა და თბილისს (1872 წ.) შორის რკინიგზის ხაზის გაყვანამ მისი მნიშვნელობა ძალიან გაზარდა, ამავე წლის 14 აგვისტოს ფოთში პირველი მატარებელი შემოვიდა.
1872 წ-დან 1885 წ-მდე ბაქოს ნავთობის გატანა თბილისი-ფოთის რკინიგზით ხდებოდა. ამიერკავკასიისთვის ეს იყო ეპოქალური მოვლენა. გაიზარდა ამიერკავკასიის სამრეწველო და სავაჭრო პოტენციალი. რკინიგზის მშენებლობაში გაწეული განსაკუთრებული ღვაწლისათვის ნიკო ნიკოლაძე დააჯილდოვეს რკინიგზელის ოქროს ჟეტონით. ამ ჟეტონით მას უფლება ჰქონდა უფასოდ ემგზავრა რუსეთის იმპერიის რკინიგზაზე პირველი კლასის ვაგონით.
2010 წლიდან საქართველოს რკინიგზამ დაიწყო ფოთის რკინიგზის მიმდებარე ტერიტორიის კეთილმოწყობა და 2013 წლის დასაწყისში ფუნქციონირება დაიწყო კეთილმოწყობილმა რკინიგზის სადგურმა.

ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი

ნიკო ნიკოლაძემ უდიდესი წვლილი შეიტანა ფოთის, როგორც ქალაქის განვითარებაში.

ფოთს თავისუფლად შეგვიძლია „მინი პარიზი“ ვუწოდოთ, რადგან აქ ყველა გზას ცენტრალურ მოედნამდე მივყავართ. ნიკო ნიკოლაძის პროექტში რუსთაველის ცენტრალურ რკალს უერთდებოდა თორმეტი ქუჩა და ყველა ქუჩას მიჰყავდი ტაძრამდე, მაგრამ ახლა ცენტრალურ მოედანს მხოლოდ 11 ქუჩა უერთდება. მეთორმეტე ქუჩის ადგილს ახლა მშენებარე (უკვე დაახლოებით 7წელია შენდება) თეატრი იკავებს, რომლის დამთავრებას ქალაქის თვითმმართველობა 2014წლის 14იანვრისთვის შეგვპირდა.
ქალაქის ცენტრში ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი დგას, რომელიც ბევრჯერ ყოფილა გაუგებრობაში.

1895 წლის 17 ივნისს რუსეთის იმპერატორმა
ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორს ნება დართო, შექმნილიყო ფოთის საკათედრო ტაძრის მშენებლობის განსაკუთრებული კომიტეტი, რომლის ხელმძღვანელობა ნიკო ნიკოლაძეს დაევალა, რომელსაც ქართული არქიტექტურული სტილის ტაძრის აგება განუზრახავს. სათანადო პროექტიც შექმნილა. თუმცა, როგორც ირკვევა იგი რუსულმა მმართველობამ დაიწუნა. შემდეგ კი არქიტექტორბმა ზელენკომ და მარფელდიმ ახალი პროექტი შეიმუშავს, კონსტანტინეპოლში არსებული წმ. სოფიას ტაძრის მიხედვით. იგი წარმოადგენდა თითქმის მის ზუსტ ასლს, შემცირებული მასშტაბით. ტაძარი 2000 მლოცველზე იყო გათვალისწინებული.
1906 წლის 14 სექტემბერს, ჯვართამაღლების დღესასწაულზე, გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსმა გიორგიმ (ალადაშვილი) ტაძრის საძირკველი საზეიმო ვითარებაში აკურთხა.
1907 წლის 22 მაისს, ტაძრის გუმბათზე ჯვარი აღუმართავთ. მისი მშენებლობა რვა თვის განმავლობაში მიმდინარეობდა – საკათედრო ტაძარს სამი ტრაპეზი ჰქონია, კანკელის ხატების ავტორია რუსეთის საიმპერატორო აკადემიის მხატვარი დუმიტრაშკო, რომელიც დასრულებულია 1908 წელს. კანკელის ჩრდილოეთის მხარის ხატები შესრულებული იყო ბერძნულ-ბიზანტიურ, სამხრეთი –ქართულ-ბიზანტიურ, ხოლო საშუალო რუსულ-ბიზანტიურ სტილში. ამ ხატებს შორის ორი წმ. ნინოსი და წმ. მეფე დავით აღმაშენებლისა იყო. 1932 წელს ქალაქ ფოთის კომუნისტურმა ხელისუფლებამ საკათედრო ტაძრის თეატრად გადაკეთების გადაწყვეტილება მიიღო. დროთა განმავლობაში, რამდენჯერმე მოხდა შენობის რეკონსტრუქცია, რის შედეგადაც მისი იერსახე საკმაოდ შეილახა. დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, საქართველოს ეკლესიასა და თეატრის დასს შორის დავა დიდ ხანს გრძელდებოდა. საბოლოოდ, კი ფოთის საკრებულოს გადაწყვეტილებით, შენობა ეკლესიას გადასცეს.
2005 წლის ნოემბერში, ტაძრის გასაღები სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია II-ს გადაეცა.
მაგრამ მაშინ ეს ტაძარი გაუსაძლის მდგომარეობაში იყო. წირვა ტარდებოდა პატარა დარბაზში, რომელშიც დაახლოებით 50-მდე ადამიანის შესვლა იყო შესაძლებელი. საქართველოს მთავრობამ დაიწყო ეკლესიის რესტავრაცია და ფოთის მოსახლეობას პირობა მისცა, რომ ძალიან მოკლე დროში საკათედრო ტაძრის სრული რესტავრაცია მოხდებოდა, მაგრამ ამ ქალაქში, რატომღაც ყველაფერი ხდება ისე, როგორც არ უნდა მოხდეს. ყველა მშენებლობა იწყება დაპირებებით, მიზნებით, გეგმებით და როდესაც ზემდგომი პირი მოადუნებს ყურადღებას, ხალხსაც ნელ-ნელა ავიწყდება  ის დაპირებები.  მშენებლობა ნელდება და ბოლოს საერთოდ ჩერდება. ასე იყო ფოთის საკათედრო ტაძრის რესტავრაციის დროსაც. მრევლი და საეკლესიო პირები რამდენიმე წელი ელოდნენ სრულ რესტავრაციას, 2005 წელს ოფიციალურად დაიწყო ტაძრის რეკონსტრუქცია და მხოლოდ 2013 წლის 12 მაისს, კვირაცხოვლობის ბრწყინვალე დღესასწაულზე აკურთხა საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა, უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია მეორემ.
მან ბრძანა, რომ ფოთის ღვთისმშობლის შობის საკათედრო ტაძარი საქართველოს განახლების და აღდგომის სიმბოლოა.

კოლხეთის ეროვნული პარკი

კოლხეთის ნაკრძალი — ნაკრძალი შავი ზღვის სანაპიროზე, პალიასტომის ტბის მოდამოებში. აღმოსავლეთით ესაზღვრება მდინარეეწერი, სამხრეთით მდინარე ფიჩორი. ფართობი 561 ჰა. დაარსდა 1935 წელს.

ნაკრძალის მიზანია კოლხეთის დაბლობისათვის დამახასიათებელი რელიქტური ფლორისა და ფაუნის მთლიანი კომპლექსის დაცვა. ნაკრძალს დიდი სამეცნიერო-კვლევითი და ისტორიული მნიშვნელობა აქვს. შემონახულია კოლხეთისათვის დამახასიათებელი ჭაობისა და დაბლობის ტყეების ლანდშაფტი. გავრცელებულია მურყანი, წიფელი, რცხილა, კოლხური სურო, წყავი, შქერი და რელიქტური ბალახოვანი მცენარეები. ცხოველებიდან — შველი, გარეული ღორი და სხვა.

დღეს კოლხეთის ეროვნული პარკი ცუდ მდგომარეობაში იმყოფება. არ არის დაცული უსაფრთხოების ზომები, ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე "დასეირნობენ" ძროხები, რომლებიც აბინძურებენ ეროვნული პარკის ტერიტორიას.
პარკში ჯერ კიდევ არის შემორჩენილი 2 წლის უკან გამართული კონცერტისთვის დადგმული სცენა, რომელიც ეროვნული პარკის იერსახეს ლახავს.

ფლორა და ფაუნა

კოლხეთის დაბლობი, უპირველეს ყოვლისა ბოტანიკური თვალსაზრისით არის საინტერესო. აქ დღემდე შემორჩენილია ფლორისტული შედგენილობით საკმაოდ მრავალფეროვანი, რელიქტური და ენდემური სახეობებით (ლაფანი, იმერული მუხა, პონტოური კანაფის მასივები, მწერიჭამია დროზერა, სამეფო გვიმრა) მდიდარი ფიტოცენოზების კომპლექსები – ჭაობების, რელიქტური კოლხური ტყეებისა და ზღვის სანაპიროს გასწვრივ მდებარე ქვიშიანი დიუნების მცენარეული დაჯგუფებებით. შავი ზღვის პირა ზოლზე მხოლოდ აქ არის შემორჩენილი ულამაზესი მოთეთრო მოვერცხლისფროდ შებუსვილი სპარსული ხვართქლა. ნაბადას ტორფიანი უბანი გამოირჩევა ჯადვარების ბიომრავალფეროვნებით. ტორფის ხავსიან უბნებს უდიდესი გარემოს დაცვითი ღირებულება გააჩნია. როგორიცაა, გლობალური და რეგიონული კლიმატის რეგულაცია, წყალშემაკავებელი და წყალმარეგულირებელი ფუნქციები. კოლხეთში სამკურნალო მცენარეების გამოყენებას მოსახლეობაში უძველესი ისტორია აქვს. კვლავ მითი არგონავტებზე, გრძნეული ქალი მედეა. "მედეა წამალს პრომეთეს(ამირანი) სისხლით ნაპოხ მიწაზე აღმოცენებული ყვავილებისაგან ამზადებდა"-ო ასეა ნათხრობი მითში. დღესაც გამოიყენება სამკურნალოდ ისეთი მცენარეები როგორიცაა: კოთხოჯი, ზამბახი, ლაფანი, მოცვი, წყლის სამყურა, პიტნა,მატიტელა, ჩიტისთვალა და სხვა. ასევე ცნობილია სამკურნალო ცხოველების გამოყენება როგორიცაა სამედიცინი წურბელა. მცენარეებს მოსახლეობა ტრადიციულად ბუნებრივი საღებავების დასამზადებლად იყენებდა:მაგ. ზამბახს, ლაფანს და სხვა.

დეკორატიული მცენარეებიდან გავრცელებულია ცხენისკბილა, ზამბახი, ყვითელი და თეთრი დუმფარა. ტყეში ველურად იზრდება ლეღვი, თეთრი და შავი თუთა, ჟოლო და მაყვალი. ეკალასადა სხვა ბალახეულებს მოსახლეობა იყენებს მხალეული კერძების დასამზადებლად. დეგრადირებული მეორადი ცენუზები საქონლის საძოვრებს წარმოადგენენ. მოსახლეობა სასილოსედ იყენებს სიმინდს, ლელს, ისლს. სასოფლო-სამეურნეო მონოკულტურებს მარცვლოვანი- სიმინდი და პარკოსნები - ლობიო და მუხუდო წარმოადგენენ. ადრე მარცვლოვანი კულტურებიდან მოჰყავდათ ისეთი ძირძველი კულტურა როგორიცაა სპელტა(ორთავა ხორბალი). XIX საუკუნის ბოლოს ტორფის ხავსიანი ჭაობის განაპირა ჭილიან მდელოებს მოსახლეობა იყენებდა ღომისა დაბრინჯის მოსაყვანად. დღეს ბრინჯი აღარ მოჰყავთ, ღომიც იშვიათობაა სამეგრელოში. ასევე მიივიწყეს ფეტვიც. ოდითგანვე ცნობილია სუნელ-სანელებლების მოყვანა პიტნა, ზაფრანა, ქონდარიდა სხვა. ფოთის მიმდებარე ტერიტორიაზე ხარობდა ეკალღინჯები, ფოთლოვანი ხეებიდან წიფელი, მუხა, წაბლი, კოპიტი(იფანი) და ლაფნის ხეები. ამჟამად ამ მცენარეთა უმეტესობა გადაშენების პირასაა მისული გაჩეხვის გამო. რის შედეგადაც განვითარდა და გაბატონდა სწრაფადმზარდი მურყანის(თხმელა) მეორადი წარმოშობის ტყეები. ფოთში ეკოსისტემა ძირითადად ანტროპოგენულია და შეცვლილია ადამიანის ჩარევის გამო.

ქალაქში არსებული მწვანე საფარი ძირითადად წარმოდგენილია ქალაქის ცენტრალური პარკის, მალთაყვის ტყე-პარკის, გამწვანების ზოლების , სკვერების და ქუჩების გამწვანების სახით. გვხვდება სხვადასხვა სახეობის მერქნიანი, დეკორატიული, ბუჩქი და ნახევრად ბუჩქი მცენარეები. მაგალითად: ქალაქის ქუჩებში ვხვდებით ეგზოტიკურ პალმებს, ჭადრებს, ლუგუსტრინებსადა ქაფურის ხეებს. ნაბადასა და მალთაყვაში შემორჩენილია ფიჭვის კორომები. ქალაქის პირველი განაშენიანება - გამწვანება უკავშირდება რუსეთის არმიის გადამდგარი ოფიცრის ადამ კურკოვსკის სახელს, რომელიც XIX საუკუნის 70-იანი წლების მიწურულს ჩამოვიდა ფოთში. მან გადაწყვიტა აქ პომოლოგიური ინსტიტუტის გაშენება და ჩამოიყვანა ცნობილი გერმანელი ბოტანიკოსი რესლერი. 1873 წელს კურკოვსკიმ თხოვნით მიმართა კავკასიის მეფის ნაცვალს, გამოეყოთ მისთვის დახმარება 10000 მანეთის ოდენობით ინსტიტუტის დასაარსებლად. ამ დროისათვის კურკოვსკის ფოთში ჩამოტანილი ჰქონდა 1000-მდე სხვადასხვა სახეობის ხეხილი, ბოსტნეული, წიწვოვანი და დეკორატიული მცენარეები. მან 4 ჰექტარის ნაკვეთზე გააშენა ულამაზესი ბაღი, ე.წ. კურკოვსკის ბაღი (ახლანდელი საცდელი სადგურის ტერიტორია) სწორედ აქედან გადატანილი ნერგებით გაშენდა ცენტრალური ბაღი, რომელსაც შემდეგ კურირებდა კურკოვსკის მეუღლე ბრონისლავა სმიტი. ცნობილია რომ 80-იანი წლების დასაწყისში რესლერმა დატოვა ფოთი და გადავიდა ბათუმში. ქალაქის ხელმძღვანელობის ნებართვის გარეშე, ფოთიდან წაღებული ნერგებით გაუშენებია ბათუმის ბულვარი. კურკოვსკის მიერ დარგული რამდენიმე ძირი მაგნოლია, ჭაობის კვიპაროსი და ფიჭვი დღესაც დგას საცდელი სადგურისა და ცენტრალური პარკის ტერიტორიაზე. სხვა მცენარეებთან ერთად აქ დაირგო ციტრუსების უძვირფასესი ჯიშები. ამბობენ, ამ ბაღში მოკრეფილ ციტრუსის ნაყოფს ფოთის პოლიცმეისტერი აბაშიძე, საჩუქრად უგზავნიდა ქუთაისის გუბერნატორს.

ნაბადას მიმდებარე ტერიტორიაზე მცირედ შემორჩენილ სფაგნუმიან-ტორფიანი ჭაობები და პალიასტომის ტბა საუკეთესო დასასვენებელი ადგილია მობუდარი, მოზამთრე და მიგრირებადი ფრინველებისათვის. ეს ადგილი ანაკლია-ჭურიის ტორფიანი ჭაობებისა და მის განაპირა კოლხურ ტყეებთან ერთად წარმოადგენს საყვარელ და ერთადერთ საბუდარს "ფაზანელ-კოლხად" წოდებული კოლხური ხოხობისათვის. აქ მიგრირებს და იზამთრებს შემდეგი ფრინველები: თეთრკუდა არწივი, შავი ყარყატი, დიდი თეთრი ყანჩა, ხუჭუჭა ვარხვი, თეთრშუბლა ბატი, მყივანა გედი, გარეული იხვი. ოქტომბრის თვეში აქ სამხრეთისკენ შავი ზღვის სანაპიროს გასწვრივ დაძრულ მტაცებლებზე დაკვირვებაა შესაძლებელი. სხვადასხა სიმაღლეზე და სხვადასხვა სისწრაფით ლივლივებენ კაკაჩები, ძერები, კირკიტები, ძელქორები, თეთრკუდა და ბექობის არწივები. ზოგჯერ შესაძლებელია გადამფრენი შაკის თევზზე ნადირობის დანახვა. ხოლო ზღვის ნაპირთან ტალღების მოტანილი მოლუსკებისა და უხერხემლოების ძიებაში მაღალ ფეხებზე შემდგარი მექვიშიები დარბიან. მათ უკან კი ზღვაში სხვადასხვა სახეობის თოლიები დათევზიყლაპიები ნადირობენ. ზამთარში ჩრდილოეთიდან იხვების ,ბატებისა და გედების გუნდები მოფრინავენ. ვხვდებით ჩვამებს ,წყალზე მოლივლივე კოკონებსა და მელოტებს.

ძუძუმწოვრებიდან გავრცელებული სახეობაა ტურა, კავკასიური თხუნელა, გარეული ღორი(წითელ წინგშია შეტანილი), დელფინი აფალინა, და თეთრგვერდა დელფინი. პალიასტომის ტბამდიდარია თევზით განსაკუთრებით ფარგა და კეფალი. პალიასტომის ტბა ითვლება საქართველოში ფარგის გავრცელების ერთერთ მნიშვნელოვან წყასლატევად. კეფალი კი ზღვის თევზია პალიასტომში ის აღმოჩნდა პალიასტომის და შავი ზღვის დამაკავშირებელი არხის გაჭრის შემდეგ. განიცადა ადაპტაცია და შეეგუა პალისტომის ტბის საცხოვრებელ პირობებს. კოლხეთის დაბლობში გავრცელებული 88 სახეობის თევზიდან შავი ზღვის მობინადრეა 44. მტკნარი წყლის 21. ხოლო გამსვლელია 23. სხვა თევზებიდან აღსანიშნავია ხრტილოვანი თევზები -ატლანტიკური ზუთხი, სვია, ძვლოვანი თევზებიდან - შავი ზღვის ორაგული, სკუმბრია, ლობანი, ქარიყლაპია. ვერცხლისფერი ბრტყელშუბლა შეგუებულია როგორც მტკნარ ასევე მლაშე წყალში ბინადრობას. გაზაფხულზე ის ზღვიდან მდინარეში შედის სადაც იკვებება ლამიან ფსკერზე ნაპოვნი ორგანიზმებითა და წყალმცენარეებით. ხოლო ქვირითობისთვის ზღვას უბრუნდება. ახალგაზრდა მთელ წელს მტკნარ წყალში ატარებენ. პალისტომის ტბა შავი ზღვის აკვატორიასთან ერთად აფრიკა-ევრაზიის წყლისა და ჭაობის ფრინველთა მიგრაციის ერთერთი მნიშვნელოვანი რეგიონია. ტენიან ტყეებში და ჭაობებში, მდინარეებში ბუდობს და იზამთრებს 194 სახეობის ფრინველი, აქედან 76 მიმომფრენია, მობინადრეა 62 და 56 მოზამთრე. ამფიბიებიდან ყურადღებას იპყრობს ვასაკა, ტბორის ბაყაყი, ჩვეულებრივი და მცირეაზიური ტრიტონი. ქვეწარმავლებიდან გავრცელებულია წყლის ანკარა, ესკულაპის მცურავი და ჭაობის კუ.

ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებები

ქ.ფოთში სულ 13 საჯარო და 3 კერძო სკოლაა.

სსიპ - ნიკო ნიკოლაძის სახელობის ქალაქ ფოთის №2 საჯარო სკოლა

მისამართი ქ.ფოთი ნინო ჟვანიას ქ. №7

სსიპ - ივ.ჯავახიშვილის სახელობის ქ.ფოთის №3 საჯარო სკოლა
მისამართი ქ.ფოთი, ზამბახიძის ქუჩა №3

სსიპ  ქ.ფოთის №5 საჯარო სკოლა
მისამართი ქ.ფოთი  მიქაბერიძის ქუჩა

გმირები...

8აგვისტოს ღამეს რუსულმა ბობდამშენებმა ფოთის
 პორტის მეშვიდე საკონტეინერო ტერმინალი დაბომბეს. რუსულ ინტენვენციას ფოთში 12 ადამიანი ემსხვერპლა, ორი მათგანი მშვიდობიანი მოქალაქე იყო.







კიკალეიშვილი ოთარი
გაბუნია შალვა
ბარბაქაძე ზვიადი
კაცაძე გოჩა
ტურავა ლევანი
ნანავა ზურაბი
ფიჩხია თემური
ღვინჯილია გიორგი
ჩიჩუა ზვიადი
ჭიტაძე თეიმურაზი
ჯიქია გელა


 
                                 

პრობლემები და მათი გადაჭრის გზები

ამბობენ, ფოთი ერთი დიდი პრობლემააო, მაგრამ ეს სულაც არ არის სიმართლე. ფოთი არის „მკვდარი ქალაქი, რომელსაც აქვს ყველა პირობა იმისთვის, რომ გაცოცხლდეს.“
მკვდრეთით აღდგომისთვის კი ქალაქში არსებული ყველა პრობლემის აღმოფხვრაა საჭირო, მაგრამ ისმის კითხვა : „იქ, სადაც უარყოფითი მხარე დადებითზე მეტია, როგორ აპირებთ გადაჭრათ პრობლემები?“
თვითმმართველობის, მერიის და მოსახლეობის დახმარებით.

ჩვენ შევხვდით საკრებულოს თავმჯდომარეს, ბატონ დავით ბაბილუას, რომელსაც ვესაუბრეთ ფოთში არსებულ პრობლემებზე. ვთხოვეთ მას, რომ გაეცნო ჩვენთვის ფოთის თვითმმართველობისა და საკრებულოს გეგმები, მიზნები ქალაქის ინფრასტრუქტურის განვითარებასთან დაკავშირებით.


საქართველოში მხოლოდ 5 თვითმმართველი ქალაქია, მათ შორის არის ფოთი.
ყველამ იცის, რომ ფოთს მხოლოდ სტატუსი აქვს თვითმმართველის, თორემ მართვით,  ყველაფერს მაინც ცენტრი მართავს.
ცენტრალიზირებულია გაზი, ელ.ენერგია, წყალი, დასუფთავება. პორტი არ ეკუთვნის ქალაქს. გადასახადების უმეტესი ნაწილი სახელმწიფო ხაზინაში მიდის და სხვა ქალაქებს ხმარდება, ხოლო ფოთი მარტოხელა დედასავითაა, ყველა „შვილს“ ასაზრდოებს, თვითონ კი საკვების გარეშე რჩება.
ფოთის თვითმმართველობა ცდილობს, რომ მოხდეს დეცენტრალიზაცია და ის, რაც ეკუთვნის ქალაქს, დარჩეს ქალაქში,  მოხმარდეს ადგილობრივებს.

ქალაქში, სადაც 400-ზე მეტი უსახლკაროა, სახლებს უშენებენ მხოლოდ აფხაზეთიდან და ცხინვალიდან დევნილებს. კი, რა თქმა უნდა, მათაც უნდათ სახლი, კერა, თბილი გარემო მაგრამ ჩვენივე ტერიტორიაზე, ჩვენს თანაქალაქელებს, უბინაოდ დარჩენილებს, სახლი არ უნდა ჰქონდეთ?!




როგორც ბატონმა დავითმა გვითხრა, ფოთში ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემა არის საზღვრების დაუდგენლობა. პალიასტომის ტბა ფოთის საკუთრებაში ახლანდელი რუკის მიხედვით არ შედის, რაც არ არის მართებული. ფოთის თვითმმართველობა აპირებს, რომ კანონიერი გზით აღადგინოს ქალაქის კუთვნილი საზღვრები.

პრობლემას წარმოადგენს ასევე ზემოთხსენებული ცენტრალიზირებული მმართველობა, რომელიც სრულად ეწინააღმდეგება თვითმმართველობის პრინციპს. ამის გამო ქალაქის ბიუჯეტი ისეთი მწირია, რომ ელემენტარულ ნორმებსაც ვერ აკმაყოფილებს.

 ფოთის ტკივილი...

დაუმთავრებელი შენობები... ქალაქის ცენტრში ხარაჩოებშერჩენილი, გაჩერებული მშენებლობები.
თეატრი, ,,smart“,  ჰიდრო-მელიორაციული ტექნიკუმი,  მრავალი კერძო მშენებლობა, რომელთა შენება/რესტავრაცია უკვე დიდი ხანია მიმდინარეობს და მატერიალური თუ სხვადასხვა ფაქტორის გამო შეჩერებულია.
საკრებულოს თავმჯდომარე დაგვპირდა, რომ 2014 წლის 14 იანვარს ოფიციალურად გაიხსნება თეატრი (რომლის მე ნაკლებად მჯერა) და ჩვენც ლოდინის მეტი რაღა დაგვრჩენია?!


გართობა, სპორტი, კულტურა. 
გახვალ გარეთ საღამოს 9საათზე, მოძრაობს მაქსიმუმ 5ადამიანი და 2 მანქანა დროგამოშვებით. ყველა მაღაზია დაკეტილია, ყველა კაფის კარი მიხურული და საერთოდ, თავს ისე გრძნობ, თითქოს „დედამიწაზე უცხოპლანეტელები ჩამოფრინდნენ და ყველა ადამიანი გაიტაცეს“. ცენტრალური პარკი - ადგილი, სადაც ყველანაირი უწმინდურობა სუფევს, ლამპიონები არ ანათებენ. საღამო ჟამს ცენტრალურ პარკში გასვლა „გარისკვას“ ნიშნავს.

სპორტი ფოთში ძალიან დაბალ დონეზე დგას. ალბათ ყველამ კარგად იცის, რომ სწორედ ფოთიდან განვითარდა საქართველოში ფეხბურთი, აქ დაირწა ქართული ფეხბურთის აკვანი, ამ მოვლენასთან დაკავშირებით არის გადაღებული ფილმი „პირველი მერცხალი“, მაგრამ ერთი მერცხლის მოფრენა გაზაფხულს ვერ მოიყვანსო და ალბათ, სწორედ ამიტომ ფოთში ფეხბურთი განუვითარებელია. მაგრამ წარმატებულია სპორტის სხვა სახეობები, მაგალითად ნიჩბოსნობა. ფოთელი ნიჩბოსნები წარმატებას აღწევენ რესპუბლიკურ და მსოფლიო ჩემპიონატებზე.

კულტურა - ფოთის თინეიჯერების 80% არ არის ნამყოფი კინოსა და ოპერაში, არ აქვს ნანახი თეატრალური წარმოდგენა, არასდროს დასწრებია პოეზიის საღამოს.

თვითმმართველობის გეგმა :
-ვაპირებთ გასართობი დაწესებულებების შექმნას, ქუჩების რესტავრაციას. ვაშენებთ ყველანაირად უზრუნველყოფილ რაგბის სტადიონს და იგეგმება ფეხბურთის სტადიონის რეაბილიტაცია, რომელიც 7მლ.-მდე ლარი ჯდება.  ფოთის თეატრი, რომლის შენებაც ახლა მიმდინარეობს, გაიხსნება 2014 წლის 14 იანვარს.


წყალსაქაჩი სისტემები. 
ჩვენი და ყველა ამ ქალაქში მცხოვრები ადამიანის ტკივილი - წვიმის დროს დატბორილი ცენტრალური ქუჩებია.

-ამის აღმოსაფხვრელად ამჟამად რემონტდება 3სატუმბი არხი და  წლის ბოლომდე იგეგმება 7სატუმბის აშენება, რაც მთლიანად აღმოფხვრის ამ პრობლემას მთელ ქალაქში.


თევზის გადამამუშავებელი ქარხნები 

ამჟამად ქალაქში თევზის გადამამუშავებელი 4 ქარხანა ფუნქციონირებს. 3 „მეშვიდე კილომეტრზე“, ქალაქის ცენტრიდან მოშორებით, ხოლო 1 ქალაქის ცენტრში, 8 მარტის ქუჩაზე, რომელიც დისკომფორტს უქმნის ქალაქის მოსახლეობას.
თვითმმართველობა აპირებს ეს თევზის გადამამუშავებელი ქარხანა „Geo Fish Factory”  გადაიტანოს ქალაქგარეთ.

ჩვენ შესახებ

ჩვენ ვართ სსიპ ივ.ჯავახიშვილის სახელობის #3 საჯარო სკოლის Xკლასის მოსწავლეები :

მარიამ ჩარგაზია
საკონტაქტო ნომერი : 593206386
მისამართი : ქ.ფოთი, აკაკის ქუჩა #33


ვალერი ნადარაია
საკონტაქტო ნომერი : 598 418 414
მისამართი : ქ.ფოთი, ლოლუას ქუჩა №54


ანეტა სიჭინავა
საკონტაქტო ნომერი : 598191007
მისამართი : ქ.ფოთი, კოკაიას #3


რეზო გვიჩია
საკონტაქტო ნომერი : 555 56 11 17
მისამართი : ქ.ფოთი, ბარათაშვილის ქუჩა #18


ნანა ბერიშვილი
საკონტაქტო ნომერი : 598343030
მისამართი : ქ.ფოთი, სარსანიას #44.